Rusya ve Ukrayna’yı üç yıl aranın ardından ilk kez aynı masaya oturtan müzakereler sona erdi.
Türkiye’nin ev sahipliğinde İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde yapılan Türkiye-Rusya-Ukrayna Üçlü Toplantısı yaklaşık 1 saat 45 dakika sürdü.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın başkanlık ettiği toplantıda, Türkiye heyetinde Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın da yer aldı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy’in başkanlık ettiği Rus heyetinde, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin, Rusya Genelkurmay Başkanlığı Ana İstihbarat Dairesi (GRU) Başkanı İgor Kostyukov ve Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Aleksandr Fomin ve yetkililer hazır bulundu.
Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov’un başkanlık ettiği Ukrayna heyetinde ise Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergiy Kyslytsya, Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) Başkan Yardımcısı Oleksandr Poklad, Dış İstihbarat Servisi Başkan Yardımcısı Oleh Luhovskyi ve yetkililer yer aldı.
Toplantı sonrası açıklamalar
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan: “Toplantının neticesinde, güven artırıcı bir önlem olarak her iki ülkeden biner kişinin takas edilmesi konusunda anlaştılar. Ayrıca ateşkese ulaşılmasını mümkün kılacak koşulların yazılı şekilde karşı tarafla paylaşılması hususunda mutabık kaldılar. Taraflar tekrar bir araya gelmek konusunda da prensipte anlaştılar.”
Rusya heyetinin başkanı Medinskiy: “Müzakerelerde elde ettiğimiz sonuçlardan genel olarak memnunuz ve temasları sürdürmeye hazırız. Önümüzdeki günlerde 1000 kişiye 1000 kişilik büyük bir esir takası yapılacak. Ukrayna tarafı, devlet başkanları düzeyinde doğrudan görüşme talep etti. Bu talebi kayda aldık. Rusya ve Ukrayna, olası ateşkese yönelik bakışlarını ayrıntılı olarak sunacak, ardından müzakereler devam edecek. Bunu makul görüyoruz.”
Ukrayna Savunma Bakanı Umerov: “(Rusya’yla) 1000 kişiye karşılık 1000 kişinin takas edilmesi konusunda anlaşmaya vardık. Meslektaşlarımız temas halinde ve tüm belgeleri değiş tokuş edeceğiz. Şimdi esir takası yapmaya ihtiyacımız var. Yakında bir sonraki aşamanın ne olduğunu size bildireceğiz.”
Fidan: Bu fırsatı değerlendirmek zorundayız
Toplantının açılışında hitapta bulunan Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Güçlü taahhütlerin önümüzde yeni bir fırsat penceresi açtığını görmekten memnuniyet duyuyoruz,” dedi.
Hakan Fidan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Donald Trump’ın barış çağrılarına kulak vermiş olmalarını önemli bulduklarını söyledi.
Fidan, Rusya ve Ukrayna’nın doğrudan görüşmelere başlamaya hazır olmalarının bugünkü kritik aşamayı mümkün kıldığını belirterek, “Takdir edersiniz ki gelinen aşamada iki yol bulunmaktadır. Yollardan biri bizi barışa götürecek bir süreci başlatacak, diğeri ise daha fazla yıkıma ve can kaybına yol açacak. Taraflar bu yollardan hangisini seçeceklerine, kendileri kendi iradeleriyle karar vereceklerdir,” diye konuştu.
Fidan, toplantının, Mart 2022’den bu yana taraflar arasında gerçekleşen ilk doğrudan temas niteliği taşıdığına işaret ederek, “Barış yolunda ilerlemek için bu fırsatı değerlendirmek zorundayız. Geç kalınan her gün daha fazla yaşamın kaybedilmesine sebebiyet vermektedir,” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya-Ukrayna Savaşı can almaya devam ederken, ateşkesin bir an evvel hayata geçirilmesinin kritik önem taşıdığını vurgulayan Fidan, “Ateşkesin müzakerelerle eşzamanlı olarak sağlanması yönünde de önümüzde bir fırsat bulunmaktadır. Burada bir hususu bilhassa vurgulamak isterim. Bundan sonraki aşamayı, yapacağımız tercihler ve atacağımız adımlar doğrultusunda hep beraber belirleyeceğiz,” diye konuştu.
Fidan, bu görüşmelerin, bir liderler toplantısının temelini oluşturması açısından da oldukça önemli olduğuna işaret ederek, şunları kaydetti:
“Yapıcı bir anlayışla müzakere ederek barışa ulaşmanın mümkün olduğuna yürekten inanıyoruz. Şu hususu bir kez daha açıkça vurgulamak istiyorum. Türkiye, savaşı sona erdirme ve barışı sağlama yönündeki çabalarımızla her daim yanınızda olacaktır. Barış için mümkün olan her türlü katkıyı sunmaya da hazırız. Hepinize bir kez daha İstanbul’a hoş geldiniz diyor ve yapılacak teknik müzakerelerde taraflara, sizlere başarılar diliyorum.”
Türkiye-ABD-Ukrayna Üçlü Toplantısı
Rusya ve Ukrayna heyetleri arasındaki müzakereler öncesi, Türkiye, ABD ve Ukrayna heyetleri İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde bir araya geldi.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre, üç ülkenin heyetleri, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın başkanlığında yapılan ve bir saat süren toplantıda, Türkiye heyetinde MİT Başkanı İbrahim Kalın da yer aldı.
ABD heyetinde ülkenin Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ABD’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack ve ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg hazır bulundu.
Ukrayna heyetinde ise Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha ve Savunma Bakanı Rüstem Umerov yer aldı.
“Ukrayna heyeti koşulsuz ateşkesi sağlamak için İstanbul’da”
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak, Telegram hesabından yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
“Ukrayna barışa ve kalıcı, koşulsuz ateşkese hazırdır. Biz en üst düzeyde görüşme ve müzakerelere de hazırız. Ukrayna heyeti bugün koşulsuz ateşkesi sağlamak için İstanbul’da. Bu bizim önceliğimiz. Bir diğer önemli konu ise Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve nedense Türkiye’ye gelemeyen (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin’in doğrudan görüşmesidir.”
Zelenskiy: Liderler seviyesinde görüşmelere hazırım
“İstanbul’daki Rusya heyeti Putin’i sürekli bilgilendirdi”
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, başkent Moskova’da gazetecilere İstanbul’daki barış müzakerelerini değerlendirdi.
Putin ile ABD Başkanı Donald Trump arasındaki olası temaslara ilişkin konuşan Peskov, “Putin ve Trump arasındaki temaslar, Ukrayna ile ilgili bir çözüm, ikili ve uluslararası ilişkiler, bölgesel konular bağlamında son derece önemli ancak bunun için dikkatli bir hazırlık gerekiyor,” ifadesini kullandı.
İstanbul’daki Rusya heyetinin Moskova ile sürekli iletişim halinde olduğuna işaret eden Peskov, “Putin tüm bilgileri çevrim içi olarak alıyor, sürekli rapor veriliyor,” dedi.
Peskov, İstanbul’daki barış müzakerelerinin önemini vurgulayarak, “Doğal olarak artık tüm gözler İstanbul’daki müzakerelerin nasıl geliştiğini izliyor. Yakın zamanda doğrudan Rusya-Ukrayna müzakerelerinin başlayacağını umuyoruz. Şimdilik söyleyecek bir şey yok, görüşmelerin başlamasını bekleyelim,” diye konuştu.
Rusya-Ukrayna Savaşı ve müzakereler
Rusya’nın Ukrayna’ya 24 Şubat 2022’de başlayan saldırısıyla patlak veren savaşta Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgeleri büyük ölçüde ilhak edildi.
Kırım’ın 2014’te Rusya tarafından ilhakıyla Ukrayna, topraklarının yaklaşık beşte birinde kontrolü kaybetti.
ABD ve Avrupa ülkeleri Ukrayna’ya geniş ekonomik ve askeri yardımlarda bulunurken, geniş bir alanı ilhak eden Rusya’ya ağır yaptırımlar uyguladı.
Belarus’taki görüşmelerin ardından Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanları 10 Mart 2022’de Antalya Diplomasi Forumu’nda bir araya geldi.
Türkiye tarafları 29 Mart 2022’de de İstanbul’da buluşturdu.
İstanbul müzakerelerinde tarafların sağladığı uzlaşma, Buça şehrinde sivillerin öldürüldüğü yönündeki suçlamalarla bozulurken, İngiltere ve ABD’nin anlaşmaya karşı çıktığı iddiaları ortaya atıldı.
Savaşın şiddetlenmesine karşın barış için çabalarını sürdüren Türkiye, Birleşmiş Milletlerin (BM) de desteğiyle tarafları aynı yıl yeniden bir araya getirerek, dünyada geniş yankı uyandıran Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması’nın imzalanmasını sağladı.
Her iki tarafla da görüşebilen ender liderlerden olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, barış görüşmeleri için ev sahipliği ve arabuluculuk teklifini sürdürürken, ABD’de Donald Trump’ın başkan seçilmesiyle de diplomasi yeniden hareketlilik kazandı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 11 Mayıs’ta, 3 yıl önce kesilen doğrudan müzakerelerin ön koşulsuz olarak 15 Mayıs’ta İstanbul’da yeniden başlatılması önerisini gündeme getirerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan ev sahipliği yapmasını talep etti.
Ukrayna yönetimi buna olumlu yanıt verirken, uluslararası toplum da İstanbul barış görüşmeleri gündemini memnuniyetle karşıladı.
(VC)